Gorzynek oliwkowy (Xenopipo uniformis) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych (Pipridae). Występuje w północnej części Ameryki Południowej. Niezagrożony wyginięciem. Wyróżniono dwa podgatunki.
Długość ciała wynosi 13,5–14 cm. W porównaniu do innych przedstawicieli rodzaju, gorzynek oliwkowy ma długi ogon i ze względu na ograniczony zasięg występowania jest łatwo rozpoznawalny. Jasna obrączka oczna odróżnia ten gatunek od samicy gorzynka czarnego (X. atronitens). Także podobną w upierzeniu samicę gorzyka rogatego (Ceratopipra cornuta) wyróżniają mniejsze rozmiary, krótsze skrzydła, żółte nogawice i brązowe do różowopomarańczowych nogi oraz nieco wydłużone pióra na karku.
Nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Nie wyróżniając się na tle rodzaju Xenopipo, gorzynek oliwkowy jest ptakiem przysadzistym, o grubej szyi, z szerokim u nasady dziobem i stosunkowo długimi skrzydłami i ogonem. U dorosłego wierzch ciała jasnooliwkowy, lotki ciemnobrązowe. Sterówki szarobrązowe z oliwkowymi obrzeżeniami. Pierś oliwkowa, jaśniejsza od wierzchu ciała. Gardło żółtooliwkowe. Brzuch w środku żółty, z dużą ilością wplecionych zielonych piór. Pokrywy podskrzydłowe i lotki III rzędu białożółte, jednak ta cecha rzadko widoczna jest w terenie. Niewyraźna obrączka oczna przybiera barwę białawą do żółtawej. Osobniki młodociane przypominają dorosłą samicę. Jedyną informacją o pierzeniu u dorosłych ptaków jest odnotowanie faktu, że 8 spośród 23 ptaków zebranych w lutym w południowej Wenezueli (dane z 1998) przechodziło pierzenie piór okrywowych. Jedna samica, trzymana w Muzeum Historii Naturalnej w Chicago i odłowiona w środku listopada, przechodziła pierzenie lotek I rzędu. Mało informacji o nieopierzonych częściach ciała, wszystkie pochodzą z MHN w Chicago. Tęczówka opisywana jako „ciemna” lub brązowa. Nogi i stopy oraz dziób szare do ciemnoszarych lub szarobrązowych.
Wymiary (długości) podane w mm przedstawia poniższa tabela.
IOC wyróżnia następujące podgatunki:
Gorzynek oliwkowy zasiedla wilgotne, skarłowaciałe górskie lasy wtórne, zdominowane przez zaczerniowate, a także mszyste lasy porastające zbocza tepui. Spotyka się go na wysokości 800–2100 m n.p.m., jednokrotnie odnotowany na zakrzewionej sawannie na południu Wenezueli.
Bardzo słabo poznany gatunek, podobnie jak i cały rodzaj Xenopipo. Zwykle X. uniformis przesiaduje samotnie i w ciszy, nie zwracając na siebie uwagi, w środkowej lub niższej cienistej warstwie lasu. Regularnie odwiedza skraje lasu z owocującymi przedstawicielami zaczerniowatych, gdzie przyłącza się do innych gorzyków, tanagr z rodzaju Tanagra oraz drozdów. Steven L. Hilty zasugerował, że gorzynek oliwkowy może bronić terytorium skupionego wokół zasobów pożywienia.
Jeden z lepiej opisanych aspektów zachowania. Samiec odzywa się (celem zwabienia samicy – advertising call) przenikliwym, ale nie głośnym priiiiiiiII, wyraźnie wzrastającym na końcu, zwykle wydawanym w długich odstępach czasu; niekiedy poprzedzony serią głośnych, gwałtownych stu-tu-tu-tu-tu, lub krótkich chip!. Doniesiono także o częstym odzywaniu się zurrt!. Gorzynek oliwkowy wyraźnie reaguje na odtwarzany dźwięk jego gatunku.
Autorzy HBW wspominają, że lęgi tego gatunku są całkowicie nieopisane. Z roku 1982 pochodzi informacja o osobniku młodocianym, zebranym późnym marcem i przechodzącym właśnie pierzenie z szaty młodocianej na dorosłą, natomiast z roku 1988 notatka o osobnikach obu płci, które w południowej Wenezueli w listopadzie i późnym lutym były w kondycji rozrodczej.
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Na rok 2003 uznawany był za dość pospolity w Wenezueli. Rzadki w Gujanie i prawdopodobnie bardzo rzadki w północnej Brazylii. Jest brany pod uwagę jako trigger species przy wyznaczaniu ostoi ptaków IBA przez BirdLife International. Z obszarów chronionych występuje w trzech parkach narodowych Wenezueli: Canaima, Duida-Marahuaca i Jaua-Sarisariñama. Spotykany także na obszarze pięciu gór lub tepui uznanych za pomnik przyrody.
