Rybitwa czubata (Thalasseus sandvicensis) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae). Zamieszkuje wybrzeża Europy, Morza Kaspijskiego, Ameryki Północnej i Południowej, zimą także Afryki oraz Azji Zachodniej i Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Zamieszkuje w zależności od podgatunku:
W Polsce gnieździ się nieregularnie w rezerwacie Mewia Łacha nad Zatoką Gdańską. Ostatnio od roku 2007 – 400 par, 2008 – 300 par, 2009 – 570 par, w latach 2010–2012 po ok. 100 par, które traciły lęgi w wyniku wezbrań wód, w 2013 r. – 415 par, 2014 – 630 par i 2015 – 500 par, regularnie pojawia się od kwietnia do września na całym wybrzeżu, zwłaszcza w ujściach rzek, w głębi lądu obserwowana wyjątkowo. Po okresie lęgowym odlatuje nad bogate w ryby Morze Północne i wzdłuż wybrzeży Afryki na południe.
Niektórzy autorzy, w tym Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC), proponują wydzielenie podgatunków acuflavidus i eurygnathus do osobnego gatunku o nazwie Thalasseus acuflavidus.
Morskie wybrzeża, nad słonymi i słonawymi wodami. W Europie w głębi lądu spotykana rzadko. Gniazduje na płaskich, piaszczystych, żwirowych lub kamienistych brzegach, falochronach lub pirsach, jak również na wydmach i skąpo porośniętych wyspach. Wyjątkowo można ją spotkać na śródlądowych morzach z dala od morza.
Ryby do 20 cm, wodne bezkręgowce np. mięczaki, owady łapane na ziemi i pisklęta innych gatunków ptaków. Na ryby poluje pikując w wodę z góry.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rybitwę czubatą za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2015 roku liczebność światowej populacji szacowano na 490–640 tysięcy osobników (czyli w przybliżeniu 325–430 tysięcy osobników dorosłych). Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny.
W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową oraz wymaga ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie. Liczebność populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2018 szacowano na 41–770 par. W latach 2007–2018 populacja lęgowa zmniejszyła się o około 32%. Na Czerwonej liście ptaków Polski rybitwa czubata sklasyfikowana została jako gatunek krytycznie zagrożony (CR).