Slingerstaart
De hardoen, ook wel slingerstaart (Stellagama stellio) is een hagedis uit de familie van de agamen (Agamidae). Deze hagedis is een van de weinige agamen die tot in Europa voorkomen; vrijwel alle andere soorten leven in Azië en Afrika. De soort werd in 2012 in het monotypische geslacht Stellagama Baig et al., 2012 geplaatst; in de literatuur is hij veelal als Agama stellio te vinden.
De kleur is bruingrijs tot bijna zwart, met onregelmatige lichtere vlekken op de rug en staart, vooral op de kop van de mannetjes. Op de rug bevindt zich een lichtere bandering en rijen stekelachtige knobbels, die bij oudere exemplaren vervagen. De dieren kunnen van kleur veranderen, vooral de mannetjes die een rode kleur aan de voorzijde van het lichaam krijgen als ze opgewonden raken. Mannetjes zijn te herkennen doordat ze wat forser worden en meestal een rode voorzijde van het lichaam hebben. De kop is relatief groot en de schubbenrijen op de staart zijn sterk gekield en lijken op stekels. Ze overlappen elkaar wat voor een goede bepantsering zorgt. Het lichaam is afgeplat en heeft een duidelijke hals. De maximale lengte is ongeveer 40 centimeter waarvan bijna de helft bestaat uit de lange staart.
De hardoen komt voor in Griekenland, Macedonië, Egypte, Israël, Jordanië, Libanon, Saoedi-Arabië en Turkije. De verschillende ondersoorten verschillen enigszins in verspreidingsgebied, de ondersoort Stellagama stellio cypriaca die endemisch is op Cyprus, zie onder taxonomie.
De habitat varieert van droge tot zeer droge gebieden. De ondergrond is altijd rotsachtig, vaak in berg- of kustgebieden. De hagedis klimt vaak op stenen en in bomen. Ook in de buurt van steden kan de hagedis worden aangetroffen, zoals in huizen.
De hardoen jaagt voornamelijk op kleine ongewervelden zoals insecten maar kan door zijn grootte ook kleine gewervelden buitmaken. Net als andere grotere agamen bestaat een belangrijk deel van het menu uit plantendelen als bladeren en bloemen. De hagedis kan massaal voorkomen op steenhopen en andere geschikte biotopen. Ook tuinen en plantenkwekerijen zijn een geschikte leefomgeving, zoals palmkwekerijen maar ook in huizen wordt de hagedis aangetroffen. De hardoen is een goede klimmer die zijn schuilplaats echter op de bodem heeft, zoals onder stenen en in de holen van knaagdieren.
Zoals wel meer leguaanachtigen – waar de agamen toe behoren – kan het dier met soortgenoten communiceren door knikkende bewegingen te maken met de kop. De paring vindt plaats in de lente, in juni worden de eitjes afgezet, ongeveer 6 tot 14 in totaal. De eitjes hebben een lederachtige schaal en worden afgezet in een ondiep kuiltje. Als de juvenielen vanaf augustus uit het ei kruipen zijn ze zo'n 4 centimeter lang en moeten uitkijken voor onder andere grotere hagedissen om niet te worden opgegeten.
