Czapecznik ciemny (Smithornis sharpei) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny nosoczubów (Calyptomenidae). Zasiedla środkową Afrykę. Niezagrożony wyginięciem.
Długość ciała wynosi 15–18 cm, masa ciała 34–40,3 g. Pozostałe wymiary (holotyp; ♀): dziób ok. 1,7 cm, skrzydła 7,8 cm, ogon 4,5 cm, skok 2,1 cm. U samca boki czoła pomarańczowe, wierzch głowy i pokrywy uszne szaroniebieskie. Z wierzchu głowy występują łupkowe plamki. Gardło białe. Wierzch ciała rudobrązowy. Kark i grzbiet z kilkoma czarnymi plamami cechują białe nasady piór (są jednak niewidoczne). Skrzydła brązowe. Spód ciała biały, pokryty czarnymi pasami; na piersi wyraźny pomarańczowy pas, nadłamany w środku. Tęczówki ciemnobrązowe. Górna szczęka brązowa, dolna żółtawobiała.
Wyróżnia się następujące podgatunki:
Środowisko życia czapecznika ciemnego stanowią lasy deszczowe. W lasach deszczowych preferuje niższe lub środkowe piętra roślinności. Na wyspie Bioko spotyka się go na wysokości 800–1800 m n.p.m., w Kamerunie 100–1950 m n.p.m., zaś w DRK 1000–1500 m n.p.m., rzadko poniżej.
Odzywa się cichym, krótkim gwizdem łii łii lub huiii. W locie godowym odzywa się głośnym, gwałtownym, mechanicznym trylem, trwającym około 0,5–0,6 s, podobnym do tego, jakim odzywa się czapecznik rdzawoboczny (S. rufolateralis). Na wyspie Bioko odnotowano pożywanie się prostoskrzydłymi (Orthoptera) oraz chrząszczami (Coleoptera), natomiast w Kamerunie zaobserwowano zjadanie cykadowatych (Cicadidae), prostoskrzydłych oraz motyli. W okresie lęgowym widziano samicę niosącą gąsienice.
Okres lęgowy zbiega się z porą suchą. W Kamerunie trwa od listopada do kwietnia, w grudniu na Bioko, zaś w DRK od lutego do września. Gniazdo przypomina torbę, budulec stanowią włókna roślinne, mech i porosty, wyściółkę zaś suche liście; niekiedy zbudowane jedynie z grzybów z rodzaju Marasmius i suchych liści lub mchu. Gniazdo zawieszone jest na gałązce 1–16 m nad ziemią. Zniesienie liczy 2 jaja. Okres inkubacji i pozostałe dane nieznane, prawdopodobnie podobne jak u czapecznika rdzawobocznego.
S. sharpei przez IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. W północnym Gabonie i Gwinei Równikowej znany jedynie z jednej lokalizacji. W Nigerii po raz pierwszy odnotowany w roku 1995. Cechuje się niską tolerancją na zmiany w środowisku.
