Kobczyk zwyczajny

W Polsce dawniej sporadycznie lęgowy, obecnie nieregularnie przelotny lub zalatujący. Jego lęgi przed II wojną światową sporadycznie odnotowywano na południowym wschodzie kraju. Ostatni potwierdzony lęg na ziemiach polskich miał miejsce w 1942 roku pod Makowem Mazowieckim; w późniejszych latach obserwowano kilka razy zachowania sugerujące możliwość lęgu, jednak gniazdowania nie udało się potwierdzić. Np. w latach 80. XX w. prawdopodobnie pojedyncza para gniazdowała w okolicach Przemyśla. Obecnie w kraju uważany jest pod względem lęgów za ptaka wymarłego, choć lęgnie się w sąsiedniej Słowacji, wschodniej Austrii i na Węgrzech.

W kraju widywany jest w przelotach od końca kwietnia do połowy października, choć stwierdzono pojedynczego osobnika nawet w połowie stycznia. Najczęściej obserwowany w maju (wtedy wzrasta liczba ważek i innych większych owadów) oraz na przełomie sierpnia i września. Jesienią migrują głównie ptaki młode, które wylęgły się w południowej Europie. Mimo niskiej liczebności zdarzają się lata, kiedy dochodzi do częstszych nalotów – wtedy w stadach widuje się do 30 osobników. W 1999 i 2000 roku w dolinie Biebrzy natrafiano na grupy złożone z 6 osobników. Zwykle pojawia się jednak pojedynczo (70% obserwacji).

Od pewnego czasu gatunek ten pojawia się w Polsce w większych grupach, których liczebność związana jest prawdopodobnie z aktualnymi warunkami pogodowymi. W niektórych sezonach naloty mają nawet charakter masowy. Tak było np. w 2014 r., kiedy ptaki w różnej wielkości stadach były obserwowane niemal w całym kraju. Najliczniejsze stado, złożone z ok. 700 osobników, obserwowano latem na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Ponowny nalot kobczyków obserwowano w ciepłym roku 2015. Podobnie upalne lato 2019 r. przyniosło wraz z falami ciepłego powietrza ze wschodu również stada kobczyków, szacowane łącznie na kilka tysięcy osobników. W sierpniu i wrześniu ptaki te obserwowano nie tylko na południu kraju, od Podkarpacia i Wyżyny Lubelskiej po Dolny Śląsk, ale również wzdłuż całego wybrzeża Bałtyku, z największa koncentracją (grupy po ponad 100 osobników) w rejonie Mierzei Wiślanej. Informacje o różnej wielkości stadach pochodziły z Podlasia, Mazowsza czy Wielkopolski.

Obszary o zróżnicowanym otwartym krajobrazie, obejmujące zarówno luźne zadrzewienia, jak i pola uprawne, łąki i wzniesienia; wrzosowiska, stepy i lasostepy europejskiej części Rosji oraz bagna, gdzie znajduje się dużo owadów. Preferuje też tereny podmokłe, mokradła lub doliny rzeczne.