Nurzyk polarny, nurzyk grubodzioby (Uria lomvia) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny alk (Alcidae), zamieszkujący wybrzeża, wyspy i wody Oceanu Arktycznego oraz północnych części oceanów Atlantyckiego i Spokojnego.
W upierzeniu godowym głowa i szyja oraz wierzch ciała czarne, spód biały przechodzący płynnie na podgardle w postaci białego ostrego klina, na skrzydle wąski biały pasek, na głowie biały wąs. Nogi zielonożółte. Dziób czarny, krótki i grubszy od nurzyka zwyczajnego, po bokach widnieje biały pas. W szacie spoczynkowej, a także u osobników młodocianych białe podgardle i policzki. W upierzeniu zimowym czarna czapeczka przedłuża się poza oczy, za którymi nie ma wtedy białej plamy. W locie wydaje się być krępy, ma zadarty do góry dziób.Od nurzyka zwyczajnego różni go bardziej czarny wierzch, brak ciemnych rysunków na bokach ciała.
długość ciała 39–43 cmrozpiętość skrzydeł 65–73 cmmasa ciała 810–1080 g
Gniazduje w arktycznej i subarktycznej Ameryce, na Grenlandii, Islandii, Svalbardzie, w północnej Norwegii, na Półwyspie Kolskim, wyspach na północ od Syberii oraz w północno-wschodniej Syberii po północną Japonię. Zimuje na otwartych wodach wzdłuż wybrzeży morskich, od południowej części Arktyki na południe po zatokę Maine, Morze Północne, Morze Japońskie i Zatokę Alaska.
Do Polski zalatuje wyjątkowo, stwierdzony tylko raz – w 1964 roku w Gdyni.
Otwarte morza w pobliżu brzegu. Gniazduje na skalistych klifach.
Drobne ryby (latem stanowią główny składnik diety), mięczaki, skorupiaki i morskie robaki (np. wieloszczety). Młode są karmione niemal wyłącznie rybami. Nurzyk polarny żeruje, pływając pod wodą. Nurkuje na głębokości od 10–30 do 50–70 metrów, okazjonalnie w pogoni za ofiarą może zapuścić się nawet do 100 lub więcej metrów. Żywi się również rybami dennymi. Może pozostawać pod wodą dłużej niż 3 minuty.
Tworzy wielkie i gęsto zasiedlone kolonie lęgowe. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając jedno jajo. Nie buduje gniazd – jajo składa bezpośrednio na skale. Ma ono wydłużony kształt, a pchnięte toczy się po okręgu, co zabezpiecza je przed upadkiem z półki skalnej. Kolor jaj jest różny – od zielonego po różowawy, co pomaga rodzicom rozpoznać swoje jajo w gęsto zasiedlonej kolonii. W przypadku utraty jaja na wczesnym etapie wysiadywania, samica może złożyć kolejne po 11–17 dniach.
Jajo wysiadywane jest przez okres 30–36 dni przez obydwoje rodziców. Także karmieniem i obroną pisklęcia zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają półkę skalną po 18–25 dniach od wyklucia. Są jednak nadal zależne od rodziców przez co najmniej 4 tygodnie, być może nawet do 8–12 tygodni.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje nurzyka polarnego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków z 1996 roku, przekraczała 22 miliony osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy; w Ameryce Północnej liczebność tego ptaka rośnie, trend liczebności populacji europejskiej nie jest znany.
W Polsce nurzyk polarny podlega ścisłej ochronie gatunkowej.
