Tortelduif
De zomertortel (Streptopelia turtur), vroeger bekend als tortelduif, is een lange-afstandstrekker uit de familie van de duiven (Columbidae). Het is de enige Europese duivensoort die 's winters ten zuiden van de Sahara verblijft. De soort broedt in bosschages, houtwallen, bosranden, boerenerven en fruitboomgaarden in de buurt van landbouwgebieden. De soort gaat sinds het midden van de 20e eeuw hard in aantal achteruit door de intensivering en homogenisering van de landbouw en anderzijds ook door de intense jachtdruk in de Mediterrane landen tijdens de trekperiode en in de overwinteringsgebieden.
Da
DagdierenPl
Plantenetende dierenEen herbivoor, fytofaag of planteneter is een organisme dat zich uitsluitend met plantaardig voedsel voedt. Dit in tegenstelling tot carnivoren, di...
Gr
GranivoorFr
FrugivoorEen frugivoor of fructivoor is een dier dat voornamelijk vruchten eet. Frugivoren komen veelvuldig voor in gematigde streken, maar aangezien de mee...
Bo
BoombewonendeTe
TerrestrischeEi
EierleggendOviparie is het verschijnsel dat dieren zich voortplanten door middel van het leggen van eieren. Anders dan bij vivipare (levendbarende) dieren ont...
So
Sociale dierenSa
SamenscholendeMi
MigrerendE
begint metDe zomertortel wordt tussen de 25 en 28 cm groot en is daarmee iets kleiner dan de Turkse tortel (Streptopelia decaocto). De soort is klein en slank met snelle, trekkende vleugelslagen. In de vlucht valt de witte buik en de donkere ondervleugels op. De zomertortel is kleurrijker dan de Turkse tortel en heeft oranjekleurige veren met zwarte vlekken. De staart is zowel van boven als van onderen zwart met een witte eindrand. De borst is roze en in de nek heeft hij aan beide kanten een klein, zwartgestreept plekje. Heeft een opvallende rode ring rondom het oog. Juveniele zomertortels hebben een grauwer verenkleed en missen de zwartgestreepte plekjes in de nek. De zomertortel lijkt vrij veel op de oosterse tortel (Streptopelia orientalis orientalis) die broedt vanaf de oostelijke hellingen van het Oeralgebergte en verder oostwaarts. In West-Siberië en lokaal aan de Europese zijde van de Oeral komt de soort sympatrisch voor met de zomertortel. De oosterse tortel is te onderscheiden aan het donkerdere verenkleed. Ook de vleugels zijn rossiger en donkerder en de staarteinden van de oosterse tortel zijn grijs in plaats van wit.
In het zomerhalfjaar zijn zomertortels aanwezig in grote delen van Europa, met uitzondering van de Scandinavische landen, het noorden van Rusland, Ierland, het noorden van het Verenigd Koninkrijk en de Alpen. De eerste vogels verschijnen meestal in de tweede helft van april in de broedgebieden. Ze trekken in augustus/september weer weg naar de overwinteringsgebieden. Broedt ook in delen van Noord-Afrika en van West-Azië tot aan het westen van China. Daarnaast broeden er geïsoleerde populaties in Egypte en het zuiden van de Sahara. Alle zomertortels die in Europa broeden, overwinteren in Afrika ten zuiden van de Sahara.
De zomertortel broedt in Europa voornamelijk in bosschages en boomopslag aan de randen van lichte, structuurrijke bossen, houtwallen die vaak liggen in landbouwgebieden met boerenerven en fruitboomgaarden.
Het voedsel bestaat voornamelijk uit akkerkruiden, maar zaden van gecultiveerde gewassen eten ze ook. Vooral tarwe en koolzaad lijken belangrijk te zijn.
De zomertortel legt gewoonlijk twee witte eieren tussen de periode midden mei en midden juni. Deze worden meestal gedurende dertien à veertien (soms tot zestien) dagen door zowel het mannetje als vrouwtje geïncubeerd. De jongen vliegen na circa 20 dagen uit en zijn kort daarna zelfstandig. Bouwt een plat, rommelig nest gemaakt van twijgen. In Engeland vertoonden de vogels een sterke voorkeur voor doornachtige struiken om in te broeden, met name eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna) en sleedoorn (Prunus spinosa).
Tussen 1983 en 2011 werd de afname van het aantal zomertortels in heel Europa geschat op 73%. In 2015 werd de totale Europese populatie geschat tussen de 3,15 en 5,94 miljoen broedparen. Sinds 2015 staat de zomertortel als kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN, zo ook op de Europese Rode Lijst.
De zomertortel is in 2004 als kwetsbaar op de Nederlandse Rode Lijst gezet. De zomertortel staat eveneens sinds 2004 op de Vlaamse Rode Lijst en wordt als bedreigd geclassificeerd.
In de Europese Unie staat de soort op Annex II van de Vogelrichtlijn. Daarnaast wordt hij ook beschermd op Appendix III van de Conventie van Bern.
