Podgorzałka
Podgorzałka zwyczajna, podgorzałka, kaczka białooka, kaczka podgorzałka (Aythya nyroca) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Bliski zagrożenia wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków.
Ptak ten zamieszkuje wyspowo pas od Europy Środkowej i Wschodniej po zachodnią Mongolię. Izolowane populacje w Libii i Pakistanie. Północne populacje wędrowne. Przeloty w marcu–maju i sierpniu–listopadzie. Zimują w basenie Morza Śródziemnego, Afryce Subsaharyjskiej, Dolinie i Delcie Nilu, na Bliskim Wschodzie, południowych brzegach Morza Kaspijskiego, subkontynencie indyjskim i w południowo-wschodniej Azji. Sporadycznie zalatuje do Europy Zachodniej i Skandynawii oraz na Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka.
W Polsce to gatunek skrajnie nielicznie lęgowy, nieregularnie przelotny, zimuje sporadycznie. Gniazduje głównie na stawach w Budzie Stalowskiej, w dolinie Baryczy i na Lubelszczyźnie.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody podgorzałka od 2000 roku uznawana jest za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowano ją jako gatunek narażony (VU), a od 1988 jako gatunek najmniejszej troski (LC). Liczebność światowej populacji oceniano w 2017 roku na 180–240 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy.
W Polsce podgorzałka objęta jest ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek narażony (VU). Liczebność populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2018 oceniano na 82–138 par lęgowych.
