Białozór, sokół norweski (Falco rusticolus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), największy przedstawiciel rodzaju Falco.
Obie płcie ubarwione jednakowo, ale samica jest wyraźnie większa. Wśród sokołów oprócz rozmiarów wyróżnia się największą zmiennością ubarwienia – występują trzy odmiany barwne: biała, ciemno plamkowana, z ciemnymi końcami skrzydeł; jasnoszara o piórach z białymi brzegami; ciemnoszara z piórami o jaśniejszych brzegach, ciemnobrązową głową z jasnymi podłużnymi pręgami, szarym lub szarobrązowym z niebieskawym nalotem grzbietem, szaro plamkowanym spodem. Upierzenie zmienia się wraz z szerokością geograficzną – ptaki z najbardziej północnego areału są prawie zupełnie białe ze skąpymi czarnymi plamkami, a południowe populacje mają brązowy lub łupkowoszary wierzch. Na policzku słabo zaznaczony ciemniejszy „wąs”, u odmiany białej w ogóle niewidoczny. U wszystkich odmian spód ciała plamkowany lub kreskowany. Nogi i woskówka na dziobie żółte. Szyja i ogon krótkie. W locie charakterystyczna sylwetka o długich i ostro zakończonych skrzydłach. Może przez to przypominać samicę jastrzębia, choć przeczą temu dłuższe i bardziej zaostrzone skrzydła. Młode ptaki są zwykle ciemniejsze, brunatnoszare, i mocniej kreskowane od spodu.
Rozmiarami zbliżony do myszołowa. Od sokoła wędrownego różni go bardziej masywna sylwetka. W locie widoczne są szersze u nasady i słabiej zaostrzone skrzydła oraz szerszą nasadę ogona. Jednak ze względu na wielkość łatwy do rozpoznania.
To gatunek arktyczny osiadły lub częściowo wędrowny, na niektórych obszarach koczujący. W sezonie lęgowym zasiedla arktyczną część Eurazji i Ameryki Północnej. Gnieździ się na Półwyspie Skandynawskim, Islandii, w północnej Finlandii, Rosji, na Alasce, w północnej Kanadzie i na Grenlandii. Zimę część populacji spędza na południe od zasięgu letniego, ale zwykle powyżej 52°N.
Do Polski zalatuje sporadycznie (do 2020 roku stwierdzony 17 razy, ostatnio w 2002 i 2020 roku) z lęgowisk leżących na północy Europy. Za każdym razem stwierdzano pojedyncze osobniki. Miało to miejsce od sierpnia do listopada i w styczniu, marcu oraz pierwszej połowie kwietnia. Był spotykany w różnych częściach kraju, zarówno na Wybrzeżu, jak i w centrum czy na pogórzu.
Arktyczna tundra, tereny górzyste tajgi, lasotundra, skaliste polarne wybrzeża, nadmorskie klify, hale, turnie, zwłaszcza w okolicach urwistych brzegów rzek.
Niektóre osobniki zimą pozostają na lęgowiskach, pozostałe koczują na terenach bardziej południowych, szczególnie preferując wybrzeża mórz.
Głównym pokarmem białozorów są kuropatwy, cietrzewie, pardwy i kaczki. Na niektórych obszarach chwyta w większości alczyki, lemingi lub zające polarne i inne małej wielkości ssaki. Poluje latając nisko nad ziemią, aby wypłoszyć ofiarę. Może też chwytać ofiary z ziemi lub na wodzie. Nie pogardzi też napotkaną padliną.
Drapieżniki te łączą się w trwałe pary, które mogą przetrwać wiele sezonów, być może są sobie wierne całe życie. Okres lęgowy rozpoczyna się na początku kwietnia lub w maju.
Rzadziej gnieździ się na półce skalnej pod nawisem, gołej ziemi, a częściej na drzewie. Zajmuje konstrukcje lęgowe innych ptaków krukowatych i drapieżnych, np. kruków, myszołowów włochatych i orłów przednich. Często gniazduje w koloniach arktycznych ptaków morskich lub w miejscach żerowania pardw.
W zniesieniu przeważnie 3 lub 4 jaja o kremowej barwie z obfitymi, rdzawymi plamkami.
Głównie samica zajmuje się wysiadywaniem jaj. Zajmuje jej to 34–36 dni. Młode opuszczają gniazdo po 46–49 dniach.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje białozora za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2021 roku liczebność światowej populacji wstępnie szacowano na 12 600 – 55 300 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny. Do głównych zagrożeń dla gatunku należy wybieranie jaj i piskląt z przeznaczeniem na rynek sokolniczy, oraz nielegalne polowania, w mniejszym stopniu także zakłócanie lęgów przez turystów.
W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową.
