Maanvis, Klompvis
De maanvis of klompvis (Mola mola) is de zwaarste bekende beenvis. Een volwassen dier weegt gemiddeld 1 ton, en is 1,8 meter groot, maar er zijn ook exemplaren bekend die 2300 kilogram wogen, 3,6 meter lang en 4 meter hoog waren bij de vinnen. In 2022 werd bij de Azoren zelfs een exemplaar gevonden dat 2744 kilo woog. De maanvis leeft in alle grote oceanen waar het klimaat gematigd tot tropisch is. De noordelijkste plaats waar ooit een maanvis is aangetroffen zijn de wateren rond Alaska.
De maanvis leeft van kwallen, plankton en kleine visjes. Door zijn grootte en zijn taaie huid heeft hij weinig natuurlijke vijanden. Vaak worden deze dieren opgemerkt wanneer ze bijna bewegingsloos op hun zij aan de oppervlakte liggen. Daaraan hebben ze de Engelstalige naam sunfish te danken.
Een vrouwtje kan tot 300 miljoen eitjes in een legsel afzetten, wat geldt als record voor een gewerveld dier.
De maanvis lijkt op een hoofd met een staart. Een staartvin is er niet. Daarvoor in de plaats heeft hij een afgeronde clavus, waardoor het lichaam zijn bijzondere vorm krijgt. De romp is zijdelings sterk afgeplat. De borstvinnen zijn smal. De rug- en aarsvin zijn lang, waardoor de vis vaak hoger is dan lang. Exemplaren tot een hoogte van 3,2 meter zijn geen uitzondering.
De maanvis heeft een gemiddelde lengte van 1,8 meter en een gemiddelde massa van 1000 kilogram maar er zijn exemplaren tot een lengte van 3,3 meter of een hoogte van 4,2 meter en een massa tot 2300 kilogram waargenomen.
De wervelkolom van de maanvis telt minder wervels en is korter in verhouding tot zijn lichaam dan bij welke andere vis ook.Hoewel de maanvis afstamt van beenvisachtige voorouders, bestaat zijn skelet grotendeels uit kraakbeenachtige weefsels die lichter zijn dan bot, waardoor de vis een grootte kan bereiken die niet praktisch zou zijn voor vissen met echt bot. Ook de grootste moderne vis, de walvishaai, is een vis met een kraakbeenskelet, maar die stamt niet af van de beenvissen.
De maanvis heeft geen zwemblaas.
Volgens sommige auteurs bevatten de interne organen tetrodotoxine, een geconcentreerde neurotoxine, net als de organen van sommige andere giftige tetraodontiformes, terwijl andere bronnen dit tegenspreken.
Maanvissen zijn inheems in de gematigde en tropische wateren van alle oceanen van de wereld. Mola genotypes lijken nogal te variëren tussen de Atlantische en de Grote Oceaan, maar de genetische verschillen tussen de verschillende exemplaren in het noordelijk en zuidelijk halfrond zijn miniem. In de maanden december van 2019, 2020 en 2021 is melding gemaakt van aangespoelde maanvissen op de Britse en Nederlandse stranden, dus aan niet-tropische wateren.
Vaak worden deze dieren opgemerkt wanneer ze bijna bewegingsloos op hun zij aan de oppervlakte liggen. Voor dat gedrag bestaan meerdere verklaringen. De eerste is dat ze zich op die manier door meeuwen en andere zeevogels van parasieten laten ontdoen. Dat wordt ook daadwerkelijk waargenomen. De andere is dat ze dit doen om hun temperatuur te laten stijgen. Bij het jagen op neteldieren in koud water op dieptes van 50 tot 200 meter komt hij zo nu en dan naar het wateroppervlak. Daarbij is vastgesteld dat de lichaamstemperatuur inderdaad beduidend oploopt. Dankzij hun grote lijf zijn ze in staat de opgedane warmte relatief lang vast te houden.
De maanvis wordt door zijn unieke en veeleisende voorwaarden voor verzorging niet veel gehouden in aquaria. Sommige Aziatische aquaria tonen hem wel, met name in Japan. Het Kaiyukan Aquarium in Osaka, Japan, is een van de weinige aquaria met Mola, waarbij wordt gerapporteerd dat deze attractie net zo populair is als die van de grotere walvishaaien. Het Oceanarium van Lissabon in Portugal en het aquarium van het Noordzeemuseum in Hirtshals (Denemarken) zijn andere aquaria waar de maanvis wordt gehouden.
